یک سند سیاسی از دوران فاطمی متقدم: بررسی خاستگاه های عهدنامه مالک اشتر

عهدنامۀ مالک اشتر از دیرباز در محیط های شیعی بازتاب گسترده ای داشته است. این عهدنامه از برجسته ترین سندهای شیعی است که در آن از سیاست و کشورداری سخن رفته است. ترجمۀ فارسی این عهدنامه نیز در زمان برآمدن شیعیان به حکومت مورد توجه بوده است.کتاب حاضر ترجمۀ مقاله ای مهم در مطالعات شیعی از وداد قاضی دربارۀ عهدنامۀ مالک اشتر، به همراه مقاله ای از اسماعیل پوناوالا در بررسی آن، است. خانم وداد قاضی در انتساب عهدنامۀ مالک اشتر به علی بن ابیطالب تردید کرده است. طبق رأی او، متنی که اکنون در نهج البلاغه دیده می شود صورت اصلاح شدۀ متنی است که مهدی عبدالله (عبیدالله) فاطمی به دلیل مشکلاتی که پس از کشتن ابوعبدالله شیعی گریبانگیرش شد، با همیاری قاضی اش، افلح بن هارون، فراهم کرد و سپس، متن آن به پیامبر یا حضرت امیر منسوب گردید و بعدها در کتاب دعائم الاسلام قاضی نعمان، فقیه معروف اسماعیلی، به ودیعت گذارده شد. این متن توسط شریف رضی یا شخصی دیگر، با جرح و تعدیلاتی، به عهدنامۀ علی به مالک تبدیل شد و به نهج البلاغه راه یافت.از کسانی که مقالۀ وداد قاضی را بررسی کرده اسماعیل پوناوالا است. مقالۀ او این حسن را دارد که خواننده را با سابقۀ مطالعات مربوط به این عهدنامه آشنا می کند. او نگاهی تحسین آمیز و درعین حال انتقادی به مقالۀ قاضی دارد. علی رغم انتقاد به پیشنهاد قاضی در مورد نویسندۀ عهدنامه، پوناوالا خود نویسندۀ دیگری را برای عهدنامه معرفی نمی کند، اما معتقد است این اثر باید خطاب به یک حاکم باشد نه یک داعی.
منبع: وب سایت نشر کرگدن