من سعدی آخرالزمانم

این مجموعه شامل یازده مقاله، گفت و گو و نقد درباره شعر و شخصیت سعدی است. «تجربه کاری و روان شناسی سعدی»، «سهل و ممتنع در سخن سعدی»، «رایحه ای از بوستان»، «درباره گلستان و بعضی گزین گویه های طنزآمیز آن» و «حق سعدی به گردن حافظ» از مهم ترین مقالات این کتاب است و ما را با آرای سعدی پژوهی خُرّمشاهی بیشتر آشنا می کند. نحوه انتخاب مقالات به گونه ای است که عموم دوستداران شعر فارسی و مخصوصا سعدی، بتوانند از آنها استفاده کنند و درعین حال برای ادب پژوهان و سعدی پژوهان هم خالی از فایده و نکته نباشد.
– عارف خرمشاهی
بخشی از کتاب من سعدی آخرالزمانم
«موازنه بین هنر سعدی و حافظ و مقایسه بین فکر و شعر و شخصیت و جهان بینی این دو شاعر بزرگ، از دلکش ترین پژوهش های هنری ـادبی است که سخن سنجان و ادب شناسان قدیم و جدید کمتر به آن پرداخته اند. آنچه تاکنون در این زمینه انجام گرفته عمق و اهمیت چندانی ندارد. بعضی از این کوشش ها هم، به ویژه در انجمن های ادبی پنجاه ـ شصت سال اخیر، در جانبداری متعصبانه و ترجیح یکی از این دو غزلسرای گرانمایه بر دیگری بوده است. این نوع مناقشه های سعدی گرایان و حافظ گرایان هنوز به پایان نرسیده ولی از شور و شدتش کاسته شده است. این نحوه نگرش یکسونگرانه و طرفگیرانه هرگز عمیق نیست و همواره عقیم است، چرا که از سرراست ترین تلقی غافل است. یعنی از این تلقی واقع گرایانه که هنر سعدی و حافظ هیچ یک فراتر یا فروتر از دیگری نیست. این دو حریف و هماورد و همقدر یکدگرند. این دو بزرگ ترین غزلسرایان زبان فارسی هستند. هردو در اوج اعتلاء و تلألؤ. ولی سبک و سلیقه هنرشان تفاوت هایی دارد، همچنانکه همانندی هایی دارد.
سعدی استاد مسلم غزل عاشقانه فارسی است، ولی عناصر غیرعاشقانه هنری غزلش به اندازه غزل حافظ نیست. هوشمندی و هنرشناسی حافظ در این بوده است که به خوبی و به زودی دریافته بوده است که در غزل عاشقانه و حدیث مهر و وفا فراتر از سعدی نمی توان رفت. و به جای محال اندیشی و رشک و رقابت هایی که خوشبختانه در نهادش نبوده، راه و روش جدایی گزیده است، و به اوج دیگری دست یافته است. این از خوش ترین بخت یاری های تاریخ شعر فارسی است که حافظ با آنکه از شعر و هنر سعدی بسی تأثیر برده ـو نمونه های نمایانش خواهد آمدــ ولی از سبک و سیاق و سلیقه او تقلید نکرده است؛ وگرنه سعدی واره کم رنگی از خود به جای می گذاشت.»
منبع: متن کتاب