زنان، دشتان و جنون ماهانه: پژوهشی اسطوره شناختی و تاریخی درباره ی قاعدگی و نشانگان پیش از آن

این کتاب روایتی است از دردها و رنج های زنانه ای که بیان آنها آنها همیشه تابو بوده است. نویسنده فقط در پیشگفتار کتاب از واژه دوران قاعدگی استفاده می کند و در فصل نخست به خواننده تاکید می کند که از این پس به جای کلمه های پریود، عادت ماهیانه، حیض، رِگل و … از واژه دشتان استفاده کنند. شهلا زرلکی در ادامه همین فصل، خواننده را با مفهوم دشتان آشنا می کند و می نویسد: «دشتان: خون ریزی ماهانه، زنی که در دوره خون ریزی خود قرار دارد.» و درادامه، از ریشه فارسی پهلوی این کلمه سخن می گوید.کتاب سه فصل دارد که هر فصل آن به موضوعاتی ناگفته درباره ی عادت ماهیانه زنان می پردازد. فصل نخست درباره نگاه های پزشکی به دشتان است و همینطور نگاه طب سنتی ایرانی به این موضوع. در فصل دوم با عنوان دین و دشتان، نگاه دین اسلام به دشتان و همچنین ادیان دیگری چون زرتشت بررسی می شود. مطالب این فصل بویژه مباحث مربوط به نگاه دین زرتشت به موضوع دشتان حیرت انگیز است. به عنوان مال در کتاب اشاره که از باورهای دین زرتشت درباره دشتان این است که: «کسی که برای زن دشتان خوراک می برد، باید سه گام از او دور بایستد.» باورهایی که حتی بر طلاق، زندگی، خوراک و محل زندگی و… زن دشتان تأثیر منفی می گذارد تا زن، علاوه بر دردهای روحی و جسمی این دوران، هراس نگاه غضب آلود مردان را نیز تحمل کند. انگار که دشتان زنان گناه باشد. در ادامه فصل دوم نویسنده نگاه قرآن و احکام دینی به دشتان را توضیح می دهد که مخاطب می تواند به هم سنجی برسد.فصل سوم کتاب «اسطوره و دشتان» نام دارد. باورهای اساطیری ایران به دشتان زن در این فصل برررسی شده اند. اینکه بوسه اهریمن یا همان شیطان، بر سر دخترش باعث می شود تا نخستین زن عالم به دشتان مبتلا شود. نویسنده در بخش اسطوره و دشتان می نویسد: «در اساطیر ایران چگونگی پدیدآمدن دشتان به جَهی نسبت داده می شود. دختر اهریمن، مادر زنان و نخستین زنی است که با بوسه اهریمن دشتان می شود.» و در صفحات دیگر این بخش، باز هم از دردی سخن می گوید که زنان را آزار می دهد. این درد، رنج جسمی نیست، بلکه دردی است که از نگاه مردان به جان شان افتاده؛ درد ناپاکی و حقارت و فروتر بودن زنان نسبت به مردان.فصل سوم بخشی به نام «ادب و دشتان» هم دارد که در آن نویسنده از شاعران و نویسنده هاییسخن به میان آورده که در قرن های پیش و خیلی دور، از دشتان زنان و تأثیر آن بر رفتار و کردار زنان نوشته اند. دردهایی که بیشتر از جسم، روح زنان را بلعیده بود و شاید این شاعرها و دست به قلم ها بودند که برای نخستین بار عادت ماهیانه زنان را لکه ننگ ندانسته و نگاهی لطیف تر به آن داشتند. هر چند در همان دوران هم بسیاری از شاعران و دست به قلم ها، مانند نگاه و دیدگاه غالب آن روزگار، واژه حیض را با بار منفی و محقرانه آن به کار بردند. از نظر شهلا زرلکی، مهربان ترین شاعر سعدی بوده که واژه حیض را این گونه به کار برده است: «رحم بر مادران دهر بسته / زحیض دختران نعش رسته / ز رفعت تاج داده مشتری را / ربوده ز آفتاب انگشتری را». نگاه اساطیر دیگر ملل به موضوع دشتان نیز از دیگر مباحث مطرح شده در این فصل است.
منبع: خبرگزاری مهر