به یاد محمد قزوینی

محمد بن عبدالوهاب قزوینی (1256-1328 هـ . ش)، ادیب و محقق ایرانی، در تهران متولد شد. پدرش اهل فضل و از نویسندگان نامه ی دانشوران بود. قزوینی مقدمات ادب عرب را نزد پدر آموخت. وی در رشته های مختلف فرهنگ اسلامی از قبیل فقه، اصول و کلام نزد افرادی چون شیخ فضل الله نوری، ملامحمد آملی و… به کسب دانش پرداخت و از محضر کسانی هم چون ادیب پیشاوری، شیخ هادی نجم آبادی و… بهره مند شد. در جوانی به لندن رفت تا از نسخه های خطی فارسی و عربی آن جا دیدن کند، در نتیجه با محیط شرق شناسی و روش کار محققین اروپایی آشنایی یافت و طی سفرش به کشورهای اروپایی با مشترقین بنامی چون بون، ادوارد براوان، باربیه دومنار، کلمان هوار، زاخاو، هارتمان و… آشنا شد. وی در ادب فارسی و عرب و تاریخ و کتاب شناسی این رشته ها تبحر بسیار زیادی داشت و بیش تر عمر خود را به مطالعه و تحقیق در همین رشته ها گذراند. مهم ترین آثارش عبارت است از: تصحیح متون چهارمقاله، مرزبان نامه، تاریخ جهانگشای جوینی و…. مجموعه ی حاضر شامل 21 مقاله از دانشمندان و پژوهشگران ایرانی و ایران شناسان اروپا و ترکیه است. در میان مقالات فارسی دو مقاله با جهانگشای جوینی مرتبط است که یکی دربرگیرنده ی حواشی دست خط قزوینی بر نسخه ی چاپی آن کتاب و دیگری یازده نکته ی توضیحی و اصلاحی برای شناسانده شدن نسخه ی مورخ 698. مقاله ای نیز درباره ی رسم الخط نسخه های خطی فارسی است؛ از پژوهش های ماندگاری که طبعا در راه و روش و رهبری پیشگامانه ی قزوینی موجب دست یازیدن به چنین کارهای بنیادی شده است. ایران شناسان خارجی به طور کلی در فعالیت خویش به علایق و سلیقه ی علمی قزوینی توجه کرده اند.